Mantar Yetiştiriciliği
Mantar yetiştiriciliği, doğal ortamlarının dışında ticari işletmeler aracılığıyla suni olarak oluşturulan ortamlarda yapılmaktadır. Kültür mantarı yetiştiriciliğinde bazı etkenlerin bir arada oluşturulması önemlidir. Sıcaklığın, nemin ve havalandırmanın sağlanması kaliteyi etkilemektedir. İklim özellikleri açısından son derece seçici olan mantarlar, farklı dönemlerde bile farklı ekolojik gereksinimlere ihtiyaç duyarlar.
Bu yüzden mantar yetiştiriciliği uygun şekilde iklimlendirme koşulları sağlanarak yapılmalıdır.
Mantar yetiştiriciliğinde sıcaklık etkeni
Mantarların gelişmesini sağlayan en önemli unsur sıcaklığın 23-25 derecede tutulmasıdır. Bundan düşük olan sıcaklıkların olması halinde mantarların gelişimi yavaşlamakla birlikte, canlılıkları sürer. Mantarlar 0 derecede bile canlı olurlar. Fakat 25 derecenin üzerine çıkan sıcaklıklarda aynı dayanıklılığı göstermezler. Sıcaklık 30 derece olduğunda gelişimi durur, 35 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda ise ölürler. Bu düşük sıcaklıkların fazla zararlı olmadığını, ancak yüksek sıcaklığın olması halinde zararın fazla olduğunu gösterir. Mantarların sıcaklık isteği türüne göre değişim göstermektedir. Fakat genel kural düşük sıcaklık mantarların oluşumunu yavaşlatmakta, yüksek sıcaklıklarda ise verim düşmektedir.
Mantar yetiştiriciliğinde nem etkeni
Doğada yetişen mantarlarda yağmur sonrasında nemin yüksek olduğu dönemlerde mantar daha hızlı büyüme gösterirler.
Bu yüzden mantarların gelişimi için, toprakta ve havada nemin yüksek olması gerekir. En ideal nem oranı %70-90 arasındadır. Nemin az olması mantar verimini düşürmektedir. Aynı zamanda toprağın ve kompostun kuruduğu görülebilir.
Mantar yetiştiriciliğinde havalandırma etkeni
Havalandırma mantar yetiştiriciliğinde dönemsel olarak farklılık gösterir. Kuluçka döneminde fazla havalandırma ihtiyacı olmamasına rağmen, sıcaklığın ve nemin ayarlanmasında havalandırmanın önemi büyüktür. Mantarın toprağın üzerine çıkmasıyla birlikte havalandırma isteği artar. Hasat zamanı geldiğinde en yüksek düzeye çıkar. Bu dönemlerde havada olan karbondioksit %03'ten daha az olmalıdır. Bu oranın üzerindeki karbondioksit miktarı mantar oluşumunu azaltır, anormalliklere neden olur. Şapkalarda incelme, uzama, küçülme gibi etkiler görülür. Bu yüzden mantarın oluşmaya başlamasıyla, mantarın miktarına göre oda havası 6-8 kat taze havayla doldurulmalıdır.
Mantar yetiştiriciliği yapılan yerler nasıl olmalıdır?
Mantar yetiştiriciliği nem oranı ve sıcaklığı kontrol altına alınabilen, havalandırılması yapılabilen ve güneş ışığı almayan yerlerde yapılabilir. Soğuk hava depoları, tünel ve galeriler, depolar, ambarlar, ışığa karşı yalıtılmış seralar ile modern mantar üretim tesislerinde mantar üretimi yapılabilir. Bunun için yeni bir tesis kurulmayacak ise ulaşım sorunu olmayan, enerji kaynakları bulunan, nem, havalandırma ve aydınlatma koşulları sağlanabilen yerler tercih edilmelidir. Zararlılardan korunmak için binanın betonarme olması, kırık dökük yerlerin onarılması gerekir. Ortamın tavan yüksekliği en az 2,5 mt olarak düzenlenmelidir. Atık suyun gitmesi için tabanda kanal bulunmalı ya da çukur açılmalıdır. Isıtma sistemi bacalıysa, vantilatörlerin takılacağı delikler bulunmalıdır. Ortama girişte ayakların dezenfekte edilmesi, kıyafetlerin değiştirilmesi için bir oda bulunmalıdır.
Mantar yetiştiriciliğinde kullanılan malzemeler nelerdir?- Raflar: Mantarların yetiştirileceği ortamlarda mantar torbaları profil demirden yapılan raflara yerleştirilmelidir. Rutubetli bir alan olması yüzünden ahşap raflar kullanılmamalıdır. İlk rafın yerden yüksekliği 15-20 cm, en üstteki rafın tavana yüksekliği 80 cm'ye kadar olmalıdır. Raflar en fazla 3 katlı olmalıdır.
- Isıtma cihazları: Ortamlar en iyi buhar azanlarıyla ısıtılabilir. Ancak kömür sobası, şofben, kat kaloriferi, elektrikli ısıtıcı gibi cihazlarda kullanılabilir. Kömür sobası sıcaklığı homojen olarak dağıtamayacağından mantarlar değişik dönemlerde hasata gelir. Kat kaloriferi ise maliyeti yüksek olmasına rağmen, en fazla tercih edilen sistemdir.
- Ölçüm cihazları: bu cihazlar nemi ölçen higrometre, sıcaklığı ölçmeye yarayan termometre, kompost sıcaklığını ölçen cam termometre gibi cihazlardır. Bunlar ortamın en iyi yerine yerleştirilmelidir.
- Havalandırma cihazları: bu cihazların biri dışarıdaki temiz havayı içeri almalı, diğeri içerideki pis havayı dışarıya atmalıdır. Bunlar yüksek devirli fanlardır. Her ikisi birlikte çalıştırılarak, ortamın havası değiştirilmelidir. Fanların önüne spor filtresi takılması gerekir.
- Sulama malzemeleri: Mantar için en önemli unsurlardan birisi sulamadır. Sulama salma şeklinde değil, ince zerrecikler halinde yapılmalıdır.
- İlaçlama malzemeleri: bu malzemeler naylon eldiven, galoş, iş önlüğü, sırt pülverizatörü, gözlüklü maske gibi ihtiyaçlardır.
Mantar yetiştiriciliğinde aşamalar nelerdir?- Misel ön gelişim dönemi: bu dönemde misel ekimi yapılan torbalar karıştırılarak, ranzalara yerleştirilir. Boş tarafları ambalaj kağıdıyla kapatılır. Ortamın ısı ve nemi iyi ayarlanmalıdır. Miseller 16-18 günde gelişimini tamamlar.
- Örtü toprağı dönemi: Ön gelişimi tamamlayan miseller baş bağlama aşamasına geçmeden önce kompostun üzerinde örtü toprağı olmadan mantar yetiştirmeye uygundur. Fakat örtü toprağı kullanılırsa, verim daha yüksek olur. Örtü toprağı PH derecesi ayarlı, azotlu bileşiklerden zayıf olmalıdır. Eriyen tuzlar yüksek olursa mantarlarda şapka oluşumu gecikir, mantar sayısı azalır ve mantar ağırlıkları artar. İçindeki kireç miktarı %2,5-3,5 oranında olmalıdır.
- Ürün dönemi: Üzerine örtü toprağının serilmesinden sonra 20-25 gün içinde hasat yapılır. Çapı 3,5-4 cm olan mantarlar hasat edilir. Bu süreç geçirilirse şapkalar büyüyerek saplarından ayrılabilir. Bu istenmeyen bir durumdur. Hasat en yukarıdaki ranzadan başlamalıdır. Bunun sebebi ısı yeterince homojen dağılmadıysa, üst katlar daha sıcak olduğundan erken gelişecektir.
- Ambalaj ve pazarlama: Toplanmış olan mantarlar bir önce paketlenip pazarlanmalıdır. Çünkü uzun süre besin değerini korumak çok zordur.
19.01.2024 18:49:41
Mantar Yetiştiriciliği ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
